De techniek achter de gereedschappen & hoe te gebruiken

[Anoniempje313]

Zelf sleutelen is leuk en leerzaam. En vaak goedkoper dan uitbesteden.

En hoe meer je aandurft en gaat doen, hoe meer gereedschappen er bij komen kijken. En voor je het weet, moet je niet alleen weten wat je aan doen bent, maar ook waarmee: het gereedschap.

Dit is geen show-oof topic, of een ouwehoer topic, maar een topic waarin het gebruik, de eigenschappen en werking van gereedschappen bij en om de motorfiets uitgelegd worden.

Ik zal de OP bijhouden, ik hoop dat de diverse MF-ers met verstand van zaken hieronder gaan uitmaken hoe en wat. Ik vat het wel samen

Om een beginnetje te maken:

Doppenset
1/4"
3/8"
1/2"
1"

Losse doppen

Momentsleutel

Intro:
Wij krijgen van vaste en nieuwe klanten heel veel vragen over momentsleutels, Robert van Wijk (trotse eigenaar van 3 Stahlwille momentsleutels) stelde voor er eens een nieuwsbrief aan te wijden en ach, waarom niet!

Waar op te letten bij aanschaf?
Als u een momentsleutel gaat aanschaffen is het belangrijk in eerste instantie te bekijken wat u ermee zal gaan doen. Houdt daarbij niet alleen rekening met het bereik, maar ook met de toekomst. Als u eenmaal de goedkoopste sleutel heeft (die u maar 1X per jaar zou gaan gebruiken, toch?) dan is het erg verleidelijk deze te gebruiken als u over een paar jaar een cilinderkop of remklauw moet aandraaien. De sleutel is tegen die tijd aardig verlopen waardoor het aangegeven moment niet meer klopt. Het resultaat is òf dat de klus helemaal opnieuw kan, of..

Kwaliteit:
Een momentsleutel van €30,- is uit de doos vaak bijna net zo nauwkeurig als een sleutel van €160,-. Het verschil zit (vanwege de materiaal en productie kwaliteit) in de tijd die de sleutel accuraat blijft. Waar een budget momentsleutel die 1X per jaar gebruikt wordt (en altijd netjes terug gesteld wordt naar een lage waarde) jaren gekalibreerd blijft, zal deze sleutel na een grote hobbyklus of motor revisie al snel beginnen te verlopen. Vergeet u een momentsleutel terug te stellen naar een lage waarde dan kan dat fataal zijn. Een week op 150Nm staat voor het interne mechaniek gelijk aan jaren gebruik, een goede reden om nooit een goedkope 2de hands momentsleutel "op de kop te tikken". Kalibreren is relatief duur en vaak niet rendabel bij een goedkopere momentsleutel, u moet deze dan ook zien als een "slijtageproduct", net als een schroevendraaier. Dit komt omdat een goedkopere sleutel vaak niet over het hele bereik goed te justeren is, dus óf de lagere regionen kloppen, òf de hogere. Stahlwille momentsleutels kunt u trouwens wel ongestraft op een hogere waarde laten staan, vanwege het buigijzer systeem.

Bereik:
Een momentsleutel is rond de uitersten van het totale bereik het minst nauwkeurig. Dus een betaalbare sleutel van 45 tot 210Nm presteert niet best rond de 30Nm. Zeker richting het laagste bereik wordt de afwijking groter, een sleutel met bovengenoemd bereik gebruiken om bijvoorbeeld 10Nm koppel uit te oefenen, is eigenlijk een complete gok en nooit accuraat. Daarom overlappen de bereiken van momentsleutels elkaar, bijvoorbeeld van 4 tot 20, 5 tot 25, 6 tot 50, 30 tot 150Nm etc.

Welke is geschikt voor uw doel?
Voor de jaarlijkse velgenwissel volstaat vrijwel iedere momentsleutel, autofabrikanten houden rekening met marges van zo`n 5 a 6% in de gegevens die ze publiceren. Dus als Volvo aangeeft 95Nm te hanteren, dan mag dat overal tussen de 91 en 99Nm zijn. Het is uiteraard wel beter (en veiliger) om een stukje bovenin de marge te zitten. Voor andere onderdelen zoals ophanging en motortechnische onderdelen zijn de marges van groter belang. Maar hoe weet u dat de waarde op de sleutel klopt?

ISO certificaat:
Alle professionele momentsleutels hebben een ISO certificering. Dat betekent dat de momentsleutels individueel getest worden over het gehele bereik. Dit moet gedaan worden op een geijkte test-installatie. Een ISO gecertificeerde momentsleutel is de enige manier om er helemaal zeker van te zijn dat uw nieuwe sleutel binnen de marges presteert. Laat u echter niet bedonderen! Diverse aanbieders verkopen al jaren "gecertificeerde" momentsleutels waar een door de verkoper verzonnen "diploma" bij zit. Dit zegt net zo veel over de momentsleutel als een "turbo" sticker op een Trabant. Alleen als er een meet-rapport bij de sleutel geleverd wordt welke ondertekend is door een persoon, èn waar bij staat dat deze conform de ISO norm is, dan heeft het certificaat zin.

Klein aanhaalmoment = kleine sleutel:
Hoe kleiner het aanhaalmoment, hoe kleiner de toleranties. Een verschil van "een paar Nm" is immers niet zo dramatisch als het om honderden Nm`s gaat, maar kan wel resulteren in een drama als het om 8Nm gaat. Gezien de meeste schades en problemen juist voorkomen bij bouten en moeren van M4 tot circa M8 is een kleine momentsleutel (met een bereik rond de 5 tot 25Nm) eigenlijk onmisbaar voor de moderne hobbyist, en verplicht voor de professionele auto èn in het bijzonder motor monteur. Dat het juist bij deze maten vaak mis gaat is te zien aan de enorme hoeveelheid boutverwijderaars, tappen en tapeind verwijderaars die wij jaarlijks verkopen in deze kleinere maten.

Schroefdraad:
Als de schroefdraad van hetgeen u op moment wil zetten vies, verroest of zeer vet is, dan zorgt dat voor een afwijking. Gebruik een opzuivermoer/tap of maak de draad goed schoon zodat de moer/bout soepel loopt.

Adapters:
Hier wordt veel over gediscussieerd. Onze tests wijzen uit dat dunwandige B kwaliteit doppen en adapters voor een afwijking kunnen zorgen bij hogere aanhaalmomenten (ruwweg 100+ Nm). Als u een adapter gebruikt, bespaar er dan niet op. Als u een goede momentsleutel koopt is de meerprijs van een goede adapter zo klein, dat acceptabele kwaliteit u toch nauwelijks extra geld kost. Wat is "goed"? In principe zijn alle adapters, van Mannesmann budget-lijn tot Snap-on, goed. Waar u niet mee aan de slag wil zijn adapters die te vinden in de €1 bak bij pompstations of supermarkten. Meestal komen deze uit India/Pakistan alwaar de staalkwaliteit erbarmelijk is.

Filmpje met uitleg over gebruik van een momentsleutel (youtube).


Gereedschapskar

Oliefiltergereedschap

Bougiegereedschap

Heftafel/hefbrug

Motorkrik

Gereedschap voor onderweg / pechset

Bandengereedschap

Lagergereedschap / lagerpers

Compressor

Aggregaat

Multimeter

Endoscoop

Vering en voorvork gereedschap

Gereedschap voor carburateurs

Reinigingsgereedschap

Gereedschap voor remmen en remklauwen

Lassen

Metaalbewerking (draaien, frezen en buigen)​

 

[Mechanism]

Zo, even wat benzine op het vuurtje. En bij deze sleutel dan?

 

[tuxracer]

De afwijkende armlengte compenseer je door de kracht te vergroten.
Moment(Nm)= Kracht(N) x Arm(m)
bijv. 160Nm= 320N x 0,5m Grijp je nu op 25 cm je sleutel vast dan wordt de door jou te leveren kracht om het klikmoment te bereiken 160Nm= 640N x0,25m

Dit werkt alleen zo bij een gewone sleutel of een dremometer.

Bij een gewone momentsleutel met een knikpunt kan je niet zomaar de arm halveren en de kracht verdubbelen. Het knikmoment van het knikmechanisme is namelijk niet hetzelfde moment als het aandraaimoment.

Neem jouw voorbeeld:

Vastdraaimoment: 160 Nm.
Lengte sleutel: 0.5 m.
Afstand draaipunt tot knikpunt: 0.05 m (5 cm)


Om de sleutel te laten klikken moet je met 160 Nm / 0.5 m = 320 N trekken.
Het moment op het knikmechanisme is dan 320 N x 0.45 m = 144 Nm.

Pak je de sleutel vast op de helft, dus 0.25 m dan is de afstand tot het knikmechanisme nog maar 0.2 m. Je moet dan met een kracht van 144 Nm / 0.2 m = 720 N trekken om de sleutel te laten klikken. (en dus niet 640 N zoals bij een gewone sleutel of dremometer)

Het draaimoment op de aan te draaien bout is dan echter 720 N x 0.25 m = 180 Nm.

Een afwijking van 12.5 % dus door de momentsleutel op de helft van de lengte vast te pakken !!

 

[tuxracer]

Zo, even wat benzine op het vuurtje. En bij deze sleutel dan?

[afbeelding]

Op het plaatje is niet te zien of deze sleutel van het knik-type of van het dremometer-type is.

Een momentsleutel met een knikpunt dat een eindje weg zit van het draaipunt waar de dop op zit zal altijd een afwijking hebben als je de sleutel niet op de juiste plaats vast houdt of niet onder de juiste hoek aantrekt.

Het mechanisme dat gebruikt wordt om bij een ingesteld moment door te knikken is hier niet van invloed op.

 

[Anoniempje327]

De afwijkende armlengte compenseer je door de kracht te vergroten.
Moment(Nm)= Kracht(N) x Arm(m)
bijv. 160Nm= 320N x 0,5m Grijp je nu op 25 cm je sleutel vast dan wordt de door jou te leveren kracht om het klikmoment te bereiken 160Nm= 640N x0,25m
De moderne momentsleutel werkt met een inwendige veer en heeft niets te maken met buiging in je sleutel. De instelbare starheid van de veer (torsie) is bepalend.

grtz,

Cees

Heb je dit verhaal gelezen?
tuxracer in "De techniek achter de gereedschappen & h..."

 

[Komkommer]

De reden dat je de sleutel aan het eind vast moet houden is dat het scharnierpunt van de sleutel niet op de draaias zit,

Thanks, dat vroeg ik me al erg lang af

 

[Crusty0074]

Wat Tuxracer schrijft is ongeveer wat ik bedoelde, alleen hij onderbouwt t beter

Moraal van het verhaal: als je de momentsleutel NIET bij het handvat vastpakt, dan draai je je moeren te hard aan..

 

[Anoniempje327]

Wat Tuxracer schrijft is ongeveer wat ik bedoelde, alleen hij onderbouwt t beter

Moraal van het verhaal: als je de momentsleutel NIET bij het handvat vastpakt, dan draai je je moeren te hard aan..

tenzij je een momentsleutel hebt waar het knikmechanisme op het hard van de dop zit, zolas de dremometersleutels

 

[tuxracer]

tenzij je een momentsleutel hebt waar het knikmechanisme op het hard van de dop zit, zolas de dremometersleutels

Yep,

Nog even voor de duidelijkheid: Een momentsleutel van het kniktype 'meet' het moment op het knikpunt, en dus niet op het aandrijfpunt. Pak je de sleutel op de helft van de lengte, dan zou ook de afstand tussen het knikpunt en het aandrijfpunt moeten halveren (grofweg) om het ingestelde moment te laten kloppen. En die afstand blijft natuurlijk altijd constant, waardoor je een afwijking krijgt als je niet op de juiste plaats kracht zet.

In de praktijk gaat het natuurlijk maar om hooguit een paar centimeter verschil, dus het effect is niet zo heel groot. De sleutel zal gecalibreerd zijn voor kracht zetten in het midden van het handvat. Zet je specifiek kracht op het begin of het eind van het handvat dan praat je over hooguit 1 % tot 2 % afwijking. Pak je hem op de helft dat zal het tussen de 5 % en 10 % afwijking zijn. Pak je de sleutel nog korter vast dan gaat de afwijking heel rap omhoog, omdat de armlengte tussen knikpunt en aandrijfpunt dan relatief gezien steeds groter wordt en dus meer invloed krijgt.

Als het 'knikpunt' samenvalt met het aandrijfpunt zoals bij een dremometer dan maakt het niet uit waar je kracht zet op de sleutel.

 

[Mechanism]

Hey oma! Stroboscoop verhaaltje:

Zo, een even dit topic nieuw leven inblazen. Aangezien ik de laatste maanden veel stroboscopen (afstel lampen) terug zie komen die vermoord zijn door verkeerd gebruik, plak ik hier de manual die ik geschreven heb. Er hoeft niet bevestigd te worden dat dit allemaal heel logisch is, want de praktijk wijst uit dat er veel mensen zijn die het niet snappen

Hoe stel ik de ontsteking af met een stroboscoop?

Aansluiten:
1. Sluit de twee klemmen aan op de accu (bij een 6V auto of motor kunt u ook een aparte accu gebruiken). Let op de polariteit! De stroboscoop heeft minimaal 12.2 Volt nodig om goed te werken. Zorg er voor dat de klemmen goed en schoon contact maken met de accu.
2. Klik de pickup om bougiekabel nummer 1 (welke nummer 1 is wordt aangegeven door de fabrikant, werkplaatshandboek, of markering op de motor). De pickup moet om een dun deel van de bougiekabel gezet worden, NIET om de dikke mof bij de verdeelkap of op de bougiekap. Let op het > pijltje op de pickup, die moet richting de bougie.
3. Controleer dat geen van de kabels in de buurt van draaiende of hete motor onderdelen ligt!
4. Zoek de markering op de poelie/nokkenas/tandwiel vóór u de motor start en gaat meten

Meten:

De stroboscoop is uitgerust met 4 knoppen:
1. R/A (Revolutions, toerental) / Advance, vervroeging
2. + De vervroeging (in graden) wordt verhoogd
3. – De vervroeging (in graden) wordt verlaagd
4. 4/2 Meting voor 2 cilinders of 4 cilinders
5. U kunt tijdens het meten heen en weer schakelen tussen de functies door de knoppen even ingedrukt te houden. Als u klaar bent om te “flitsen” richt u de stroboscoop op de pulley/tandwiel/as en haalt u de trekker over. Wij raden aan in etappes van max. 10 seconden per keer te flitsen zodat de Xenon flitser kan afkoelen, wat de levensduur ten goede komt.

Afstellen:
Hoe u de ontsteking van uw auto of motor af dient te stellen kunnen wij niet in een universeel verhaal samenvatten, raadpleeg uw werkplaatshandboek.
1. Volg de instructies “aansluiten”
2. Start de motor
3. Lees het toerental af en stel (indien mogelijk) bij tot het toerental dat de fabrikant op geeft.
4. Stel (indien nodig) de vervroeging af op de waarde van de fabrikant
5. Flits de merktekens en stel zo nodig de verdeelkap (of bij motoren) grondplaat of potmeter bij tot de markeringen overeen komen.
6. Met hulp van een tweede persoon kunt u de vervroegingscurve controleren door op bijvoorbeeld 3 toerentallen te meten en steeds de vervroeging met het merkteken te matchen. Noteer de vervroeging per toerental. Op deze manier kan desgewenst een grafiek gemaakt worden. Beperk deze meting tot een midden-hoog toerental, op nullast is het niet verstandig een grafiek te maken van het hele toeren bereik, daarvoor is een testbank noodzakelijk.

LET OP:
• Een ontsteking wekt gevaarlijke hoogspanning op.
• Het afstellen van de ontsteking heeft alleen zin als ALLE andere onderdelen van de ontsteking (kabels, verdeler, rotor, bobine etc.) in goede staat zijn.
• Win informatie in over uw auto of motor bij een specialist of lees het werkplaatshandboek zodat u weet wat u (niet) moet doen.
• De Pickup klem is voorzien van een gevoelig Piëzo element, dit is het meest kwetsbare onderdeel van de hele stroboscoop. Als hij stuk gaat dan is dat altijd ten gevolge van een harde tik of over verhitting. Dit valt niet onder garantie, dus wees er voorzichtig mee.
• Een stroboscoop is een meetinstrument en dient droog en schoon opgeborgen te worden.

Flitslamp defect?

Kijk eerst of je wel een Xenon stroboscoop hebt, want daar is dit verhaaltje op gebaseerd!

Als de flitser van uw stroboscoop niet meer werkt, dan zou het kunnen dat de Xenon buis versleten is. Om uit te sluiten dat er niet een ander defect is, kunt u voorzichtig de behuizing van de stroboscoop openen en de flitslamp bekijken, deze zit voorop de stroboscoop achter de lens gesoldeerd (LET OP: In veel gevallen komt de garantie te vervallen als je zelf gaat klussen!).

Als het buisje er transparant uit ziet, dan is hij doorgaans NIET defect. Een versleten of doorgebrande Xenon flitsbuis is doorgaans plaatselijk zwart of wit uitgeslagen. Voor ze stuk gaan kan het licht soms een beetje verkleuren naar een oranje-tint i.p.v. blauw/wit.

Vervangen doet u door de oude buis netjes te de-solderen, en de nieuwe buis met weinig printsoldeer te solderen. LET OP: Zorg ervoor dat u de flitsbuis zelf niet aanraakt, dit verkort de levensduur enorm, net als bij een auto koplamp. Solderen doet u kort en goed, te lang verhitten kan de flitsbuis en andere onderdelen beschadigen.

 

[Nicolaas]

2. Klik de pickup om bougiekabel nummer 1 (welke nummer 1 is wordt aangegeven door de fabrikant, werkplaatshandboek, of markering op de motor). De pickup moet om een dun deel van de bougiekabel gezet worden, NIET om de dikke mof bij de verdeelkap of op de bougiekap. Let op het > pijltje op de pickup, die moet richting de bougie.

Mooie beschrijving.

Heb nog een aanvulling;

De richting die de pickup moet staan kan nog wel eens verschillen als er een aftermarket ontstekingssetje op zit dat anders werkt dan een convesionele ontsteking.
Boyer Bransden werkt bijvoorbeeld zo.

 

[Mechanism]

Hey Nicolaas,

Bedankt voor de heads up! Maar hoe die kit ook in elkaar zit, de hoogspanning puls gaat van de bobine via de bougiekabels naar de bougie(s), dus dat verandert niets aan de manier waarop de stroboscoop aangesloten moet worden?

 

[Nicolaas]

Wellicht. Maar alleen bij m'n XS (met Boyer) moet ik m'n stroob 'verkeerd om' aansluiten.
Zal wel een rare bobine zijn. Als ik 1 bougiedop los haal werkt de andere ook niet.

 

[Mechanism]

Oe nu heb je me wel heel nieuwsgierig gemaakt om te achterhalen hoe dat komt..
Ik ga een paar manuals uitspitten..

 

[K@W@]

Ik lach me rot om dat gezeur van die momentsleutels. Als je niet vaak sleutelt blijf daar dan vanaf en laat een ervaren iemand dat doen. Genoeg ellende gehad met troep die te vast is gedraaid. Vooral bouten in aluminium doen het goed op moment(not dus)

FF terug..
He kun jij een afgebroken wielbout repareren van een toyota..
Ja geen probleem
Maar hoe kon die nou afbreken, je gebruikte toch een momentsleutel...
Ja snap er ook niks van, maar nadat hij klikte , kon ik hem nog een HEEL STUK doordraaien

 

[LePensZeur]

FF terug..
He kun jij een afgebroken wielbout repareren van een toyota..
Ja geen probleem
Maar hoe kon die nou afbreken, je gebruikte toch een momentsleutel...
Ja snap er ook niks van, maar nadat hij klikte , kon ik hem nog een HEEL STUK doordraaien

2012 he, zal hij de auto nog hebben ?

 

[Tvdh]

Leuk topic, ik heb zelf laatst 2 Gedore Dremometers momentsleutels gekocht voor weinig
Maar wat niet mag ontbreken in het stukje over moment sleutels is dat de meeste momentsleutels alleen voor rechts draad zijn, maar sommige kan je omdraaien en ook linkse draad aandraaien ( komt vaker voor dan je denkt )

 

[Abcxyz]

Leuk topic, ik heb zelf laatst 2 Gedore Dremometers momentsleutels gekocht voor weinig
Maar wat niet mag ontbreken in het stukje over moment sleutels is dat de meeste momentsleutels alleen voor rechts draad zijn, maar sommige kan je omdraaien en ook linkse draad aandraaien ( komt vaker voor dan je denkt )

FF oma wegtrappen

Klopt inderdaad, ik heb een 3/4 Gedore momentsleutel waar je het opnamevierkant doorheen kan duwen en de sleutel dus ook linksom gebruikt kan worden.