De techniek achter de gereedschappen & hoe te gebruiken

  • Onderwerp starter Anoniempje313
  • Startdatum
A

Anoniempje313

Guest
Zelf sleutelen is leuk en leerzaam. En vaak goedkoper dan uitbesteden.

En hoe meer je aandurft en gaat doen, hoe meer gereedschappen er bij komen kijken. En voor je het weet, moet je niet alleen weten wat je aan doen bent, maar ook waarmee: het gereedschap.

Dit is geen show-oof topic, of een ouwehoer topic, maar een topic waarin het gebruik, de eigenschappen en werking van gereedschappen bij en om de motorfiets uitgelegd worden.

Ik zal de OP bijhouden, ik hoop dat de diverse MF-ers met verstand van zaken hieronder gaan uitmaken hoe en wat. Ik vat het wel samen O-)

Om een beginnetje te maken:

Doppenset
1/4"
3/8"
1/2"
1"
full

Losse doppen
full

Momentsleutel
Intro:
Wij krijgen van vaste en nieuwe klanten heel veel vragen over momentsleutels, Robert van Wijk (trotse eigenaar van 3 Stahlwille momentsleutels) stelde voor er eens een nieuwsbrief aan te wijden en ach, waarom niet!

Waar op te letten bij aanschaf?
Als u een momentsleutel gaat aanschaffen is het belangrijk in eerste instantie te bekijken wat u ermee zal gaan doen. Houdt daarbij niet alleen rekening met het bereik, maar ook met de toekomst. Als u eenmaal de goedkoopste sleutel heeft (die u maar 1X per jaar zou gaan gebruiken, toch?) dan is het erg verleidelijk deze te gebruiken als u over een paar jaar een cilinderkop of remklauw moet aandraaien. De sleutel is tegen die tijd aardig verlopen waardoor het aangegeven moment niet meer klopt. Het resultaat is òf dat de klus helemaal opnieuw kan, of..
photostd.jpg


Kwaliteit:
Een momentsleutel van €30,- is uit de doos vaak bijna net zo nauwkeurig als een sleutel van €160,-. Het verschil zit (vanwege de materiaal en productie kwaliteit) in de tijd die de sleutel accuraat blijft. Waar een budget momentsleutel die 1X per jaar gebruikt wordt (en altijd netjes terug gesteld wordt naar een lage waarde) jaren gekalibreerd blijft, zal deze sleutel na een grote hobbyklus of motor revisie al snel beginnen te verlopen. Vergeet u een momentsleutel terug te stellen naar een lage waarde dan kan dat fataal zijn. Een week op 150Nm staat voor het interne mechaniek gelijk aan jaren gebruik, een goede reden om nooit een goedkope 2de hands momentsleutel "op de kop te tikken". Kalibreren is relatief duur en vaak niet rendabel bij een goedkopere momentsleutel, u moet deze dan ook zien als een "slijtageproduct", net als een schroevendraaier. Dit komt omdat een goedkopere sleutel vaak niet over het hele bereik goed te justeren is, dus óf de lagere regionen kloppen, òf de hogere. Stahlwille momentsleutels kunt u trouwens wel ongestraft op een hogere waarde laten staan, vanwege het buigijzer systeem.
momentsleutelbinnenwerk.jpg


Bereik:
Een momentsleutel is rond de uitersten van het totale bereik het minst nauwkeurig. Dus een betaalbare sleutel van 45 tot 210Nm presteert niet best rond de 30Nm. Zeker richting het laagste bereik wordt de afwijking groter, een sleutel met bovengenoemd bereik gebruiken om bijvoorbeeld 10Nm koppel uit te oefenen, is eigenlijk een complete gok en nooit accuraat. Daarom overlappen de bereiken van momentsleutels elkaar, bijvoorbeeld van 4 tot 20, 5 tot 25, 6 tot 50, 30 tot 150Nm etc.

Welke is geschikt voor uw doel?
Voor de jaarlijkse velgenwissel volstaat vrijwel iedere momentsleutel, autofabrikanten houden rekening met marges van zo`n 5 a 6% in de gegevens die ze publiceren. Dus als Volvo aangeeft 95Nm te hanteren, dan mag dat overal tussen de 91 en 99Nm zijn. Het is uiteraard wel beter (en veiliger) om een stukje bovenin de marge te zitten. Voor andere onderdelen zoals ophanging en motortechnische onderdelen zijn de marges van groter belang. Maar hoe weet u dat de waarde op de sleutel klopt?

ISO certificaat:
Alle professionele momentsleutels hebben een ISO certificering. Dat betekent dat de momentsleutels individueel getest worden over het gehele bereik. Dit moet gedaan worden op een geijkte test-installatie. Een ISO gecertificeerde momentsleutel is de enige manier om er helemaal zeker van te zijn dat uw nieuwe sleutel binnen de marges presteert. Laat u echter niet bedonderen! Diverse aanbieders verkopen al jaren "gecertificeerde" momentsleutels waar een door de verkoper verzonnen "diploma" bij zit. Dit zegt net zo veel over de momentsleutel als een "turbo" sticker op een Trabant. Alleen als er een meet-rapport bij de sleutel geleverd wordt welke ondertekend is door een persoon, èn waar bij staat dat deze conform de ISO norm is, dan heeft het certificaat zin.

Klein aanhaalmoment = kleine sleutel:
Hoe kleiner het aanhaalmoment, hoe kleiner de toleranties. Een verschil van "een paar Nm" is immers niet zo dramatisch als het om honderden Nm`s gaat, maar kan wel resulteren in een drama als het om 8Nm gaat. Gezien de meeste schades en problemen juist voorkomen bij bouten en moeren van M4 tot circa M8 is een kleine momentsleutel (met een bereik rond de 5 tot 25Nm) eigenlijk onmisbaar voor de moderne hobbyist, en verplicht voor de professionele auto èn in het bijzonder motor monteur. Dat het juist bij deze maten vaak mis gaat is te zien aan de enorme hoeveelheid boutverwijderaars, tappen en tapeind verwijderaars die wij jaarlijks verkopen in deze kleinere maten.

Schroefdraad:
Als de schroefdraad van hetgeen u op moment wil zetten vies, verroest of zeer vet is, dan zorgt dat voor een afwijking. Gebruik een opzuivermoer/tap of maak de draad goed schoon zodat de moer/bout soepel loopt.

Adapters:
Hier wordt veel over gediscussieerd. Onze tests wijzen uit dat dunwandige B kwaliteit doppen en adapters voor een afwijking kunnen zorgen bij hogere aanhaalmomenten (ruwweg 100+ Nm). Als u een adapter gebruikt, bespaar er dan niet op. Als u een goede momentsleutel koopt is de meerprijs van een goede adapter zo klein, dat acceptabele kwaliteit u toch nauwelijks extra geld kost. Wat is "goed"? In principe zijn alle adapters, van Mannesmann budget-lijn tot Snap-on, goed. Waar u niet mee aan de slag wil zijn adapters die te vinden in de €1 bak bij pompstations of supermarkten. Meestal komen deze uit India/Pakistan alwaar de staalkwaliteit erbarmelijk is.

Filmpje met uitleg over gebruik van een momentsleutel (youtube).


Gereedschapskar
GereedschapwagenII.jpg



Oliefiltergereedschap

Bougiegereedschap

Heftafel/hefbrug

Motorkrik

Gereedschap voor onderweg / pechset

Bandengereedschap
full

full

Lagergereedschap / lagerpers
full

Compressor

Aggregaat

Multimeter

Endoscoop
full

Vering en voorvork gereedschap
full8574303.jpg

Gereedschap voor carburateurs
full

carbsynchronisatieklokken.jpg
Reinigingsgereedschap
full

Gereedschap voor remmen en remklauwen
remtrekkerII.jpg

Lassen

Metaalbewerking (draaien, frezen en buigen)
 
Laatst bewerkt door een moderator:
Hoe gebruik je een momentsleutel op de goede manier?
Het lijkt zo simpel, maar voor mijn werk kom ik weleens op plaatsen waar mensen ermee bezig zijn en dan zie je dingen waarbij je je afvraagt of ze wel weten waar ze mee bezig zijn.
Snelle, rukkende bewegingen, nadraaien nadat de sleutel de "tik"heeft gegeven zijn wat je dan ziet.

Ik heb nooit ergens kunnen vinden hoe het officieel zou moeten, maar ik heb het ooit zo van iemand geleerd:

Moer op de bout draaien, met de hand en zonder gereedschap, tot hij niet verder gaat.
Dan de momentsleutel erop zetten en met rustige draaibewegingen de moer vast draaien.
Gelijkmatig draaien, niet rukken of trekken aan de sleutel.
Zo doordraaien totdat de sleutel knikt, met de bekende tik.
Op dat moment meteen stoppen met draaien.

Als je een verlengstaaf op de sleutel zet, of een verlengde dop erop hebt zitten, moet je het uiteinde van de sleutel met de hand steunen, zodat de staaf / lange dop netjes in het verlengde van de bout blijft.

Iemand andere methodes?
 
Hoe gebruik je een momentsleutel op de goede manier?
Het lijkt zo simpel, maar voor mijn werk kom ik weleens op plaatsen waar mensen ermee bezig zijn en dan zie je dingen waarbij je je afvraagt of ze wel weten waar ze mee bezig zijn.
Snelle, rukkende bewegingen, nadraaien nadat de sleutel de "tik"heeft gegeven zijn wat je dan ziet.

Ik heb nooit ergens kunnen vinden hoe het officieel zou moeten, maar ik heb het ooit zo van iemand geleerd:

Moer op de bout draaien, met de hand en zonder gereedschap, tot hij niet verder gaat.
Dan de momentsleutel erop zetten en met rustige draaibewegingen de moer vast draaien.
Gelijkmatig draaien, niet rukken of trekken aan de sleutel.
Zo doordraaien totdat de sleutel knikt, met de bekende tik.
Op dat moment meteen stoppen met draaien.

Als je een verlengstaaf op de sleutel zet, of een verlengde dop erop hebt zitten, moet je het uiteinde van de sleutel met de hand steunen, zodat de staaf / lange dop netjes in het verlengde van de bout blijft.

Iemand andere methodes?

Antwoord.
 
dat gaat niet altijd op.
EQIN - Uw specialist op het gebied van stroom, lucht, licht & lassen
De dremometer schijnt de enige te zijn waarbij het niet uitmaakt waar je de sleutel vasthoud.
Ik heb het idee dat het bij geen enkele momentsleutel uit maakt waar je hem vast houdt.
Het handigste is natuurlijk aan het uiteinde,omdat je zelf dan de minste kracht hoeft uit te oefenen.
Ongeveer hetzelfde als bij een hamer, aan het uiteinde vasthouden werkt het beste.
Als je de sleutel dichter bij de kop vast hebt als je iets vast draait, resulteert dat in het zelf meer kracht moeten zetten om het gewenste moment te bereiken.
Kracht x arm is immers constant.
Je kan op die manier niet iets te vast zetten; het maximaal te bereiken moment, dat op de moer / bout wordt uitgeoefend, is immers in het mechanisme van de momentsleutel bepaald.
 
De binnentrekker-lager-set met de slaghamer vind ik wel interessant.
Een beetje redelijke kwaliteit? En waar te koop?
Ik weet dat het merk Kukko gewoon erg goed is op dit gebied. Zouden de binnentrekkers van Kukko ook op deze slaghamer passen?
Ik moet wel eens binnenlagers van achterbruggen vervangen. Dit gaat natuurlijk ook door heet stoken en een lange schroevendraaier of stalen pen, maar zo'n binnentrekker werkt natuurlijk veel makkelijker.
 
Ik heb het idee dat het bij geen enkele momentsleutel uit maakt waar je hem vast houdt.
Het handigste is natuurlijk aan het uiteinde,omdat je zelf dan de minste kracht hoeft uit te oefenen.
Ongeveer hetzelfde als bij een hamer, aan het uiteinde vasthouden werkt het beste.
Als je de sleutel dichter bij de kop vast hebt als je iets vast draait, resulteert dat in het zelf meer kracht moeten zetten om het gewenste moment te bereiken.
Kracht x arm is immers constant.
Je kan op die manier niet iets te vast zetten; het maximaal te bereiken moment, dat op de moer / bout wordt uitgeoefend, is immers in het mechanisme van de momentsleutel bepaald.

Dat lijkt mij dus ook.
Misschien dat iemand met een andere mening het kan onderbouwen?
 
Het klinkt logisch maar toch zijn er maar heel weinig fabrikanten die specifiek aangeven dat het wèl kan. Ik heb een paar boekjes gepakt van Laser, Stahlwille, Mannesmann en BGS. Ze publiceren allemaal iets in deze trant:

"Don't grab the wrench in the middle. The torque is measured from the handle to the head."

En een duidelijkere:
"if you grip the handle near the socket, you will get an incorrect reading - it will be off by the amount of flex of the tube that makes the outside of the torque wrench, at higher loads"

En als laatste:
"If the hand grip has a pivot point, the wrench MUST be tightened using the respective grip to balance the load over the pivot point"

Ik kan dit echter niet wetenschappelijk onderbouwen.
 
Het klinkt logisch maar toch zijn er maar heel weinig fabrikanten die specifiek aangeven dat het wèl kan. Ik heb een paar boekjes gepakt van Laser, Stahlwille, Mannesmann en BGS. Ze publiceren allemaal iets in deze trant:

"Don't grab the wrench in the middle. The torque is measured from the handle to the head."

En een duidelijkere:
"if you grip the handle near the socket, you will get an incorrect reading - it will be off by the amount of flex of the tube that makes the outside of the torque wrench, at higher loads"

En als laatste:
"If the hand grip has a pivot point, the wrench MUST be tightened using the respective grip to balance the load over the pivot point"

Ik kan dit echter niet wetenschappelijk onderbouwen.
Ik zie er de logica niet van in maar ze zullen het er niet voor niks in zetten.
Wat ik me wel afvraag is wat er aan de gedore/rahsol sleutels dan anders is dat het daar wel kan.
 
De binnentrekker-lager-set met de slaghamer vind ik wel interessant.
Een beetje redelijke kwaliteit? En waar te koop?
Ik weet dat het merk Kukko gewoon erg goed is op dit gebied. Zouden de binnentrekkers van Kukko ook op deze slaghamer passen?
Ik moet wel eens binnenlagers van achterbruggen vervangen. Dit gaat natuurlijk ook door heet stoken en een lange schroevendraaier of stalen pen, maar zo'n binnentrekker werkt natuurlijk veel makkelijker.

Doe jezelf een lol en koop via ebay of NL leverancier zo'n setje, ga je een hoop lol van hebben voor een belachelijk lage prijs.
Ik heb alles van Kukko (pre china tijdperk ... B| ), imho het beste wat er is, maar voor de prijs van 1 maat adapter heb je de hele bovenstaande set. Kukko spul heeft me honderden (!!) €'s gekost... maar niet teveel achterom kijken
 
Ik zie er de logica niet van in maar ze zullen het er niet voor niks in zetten.
Wat ik me wel afvraag is wat er aan de gedore/rahsol sleutels dan anders is dat het daar wel kan.


Ik zou haast denken aan amerikaanse aansprakelijkheidstoestanden.
Bang dat je het juiste moment niet haalt o.i.d.?
 
Heeft het misschien iets met de wrijving te maken op het draaipunt ?
Als je een sleutel hebt van 1 meter en je trekt dan met 10n aan het uiteinde, is dan de wrijving op het draaipunt even groot dan dat je met 100n op 10cm trekt of neemt de kracht en de wrijving haaks op het draaipunt dan toe ?
 
Heeft het misschien iets met de wrijving te maken op het draaipunt ?
Als je een sleutel hebt van 1 meter en je trekt dan met 10n aan het uiteinde, is dan de wrijving op het draaipunt even groot dan dat je met 100n op 10cm trekt of neemt de kracht en de wrijving haaks op het draaipunt dan toe ?
Wrijving op het draaipunt is niet van belang, als het gaat om waar je die sleutel nu vast houdt.
Wel als het gaat om een moment dat "droog" is opgegeven, terwijl je de schroefdraad smeert. Je zet met dat "droge" moment de zaak dan veel te vast.
 
Wel als het gaat om een moment dat "droog" is opgegeven, terwijl je de schroefdraad smeert. Je zet met dat "droge" moment de zaak dan veel te vast.

Exact. Er zijn veel factoren die het moment beinvloeden, en hoe je de sleutel vasthoudt is er blijkbaar ook 1 van (nooit aan gedacht, maar hou hem gewoon altijd juist vast blikbaar).
Zo zijn het productieproces (gewalst gedraaid), afwerking (blank, zink, gecadmeerd), hardheid (8.8, 10.9 etc.), slijtage van draad en smeermiddel van invloed op het moment. Gedore raad in een technote aan om voor afgewerkte bouten (0,10 wrijvingscoefficient) het opgegeven moment met 20% naar beneden bij te stellen indien er smeermiddel wordt gebruikt.

Als het goed is geven de fabrikanten echter op onder welke omstandigheden het moment moet worden bereikt (nat/droog). Helaas gebeurt dat lang niet altijd....

Tis me wat met dat gesleutel :+ ow en bovenstaande zie je dan weer terug in stuk gedraaide lagerschaal draad bijv. Gewoon vastzetten op juiste moment die vette bout met een tjap-tjoy moment sleutel en je kunt jezelf ook een helicoil set (liever wurth inserts) cadeau doen *D
 
Laatst bewerkt:
Terug
Bovenaan Onderaan